D7net
Home
Console
Upload
information
Create File
Create Folder
About
Tools
:
/
opt
/
lampp
/
manual
/
Filename :
caching.html.tr.utf8
back
Copy
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?> <!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd"> <html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" lang="tr" xml:lang="tr"><head> <meta content="text/html; charset=UTF-8" http-equiv="Content-Type" /> <!-- XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX This file is generated from xml source: DO NOT EDIT XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX --> <title>Önbellek Kullanım Kılavuzu - Apache HTTP Sunucusu Sürüm 2.4</title> <link href="./style/css/manual.css" rel="stylesheet" media="all" type="text/css" title="Main stylesheet" /> <link href="./style/css/manual-loose-100pc.css" rel="alternate stylesheet" media="all" type="text/css" title="No Sidebar - Default font size" /> <link href="./style/css/manual-print.css" rel="stylesheet" media="print" type="text/css" /><link rel="stylesheet" type="text/css" href="./style/css/prettify.css" /> <script src="./style/scripts/prettify.min.js" type="text/javascript"> </script> <link href="./images/favicon.ico" rel="shortcut icon" /></head> <body id="manual-page"><div id="page-header"> <p class="menu"><a href="./mod/">Modüller</a> | <a href="./mod/directives.html">Yönergeler</a> | <a href="http://wiki.apache.org/httpd/FAQ">SSS</a> | <a href="./glossary.html">Terimler</a> | <a href="./sitemap.html">Site Haritası</a></p> <p class="apache">Apache HTTP Sunucusu Sürüm 2.4</p> <img alt="" src="./images/feather.png" /></div> <div class="up"><a href="./"><img title="<-" alt="<-" src="./images/left.gif" /></a></div> <div id="path"> <a href="http://www.apache.org/">Apache</a> > <a href="http://httpd.apache.org/">HTTP Sunucusu</a> > <a href="http://httpd.apache.org/docs/">Belgeleme</a> > <a href="./">Sürüm 2.4</a></div><div id="page-content"><div id="preamble"><h1>Önbellek Kullanım Kılavuzu</h1> <div class="toplang"> <p><span>Mevcut Diller: </span><a href="./en/caching.html" hreflang="en" rel="alternate" title="English"> en </a> | <a href="./fr/caching.html" hreflang="fr" rel="alternate" title="Français"> fr </a> | <a href="./tr/caching.html" title="Türkçe"> tr </a></p> </div> <p>Bu belge <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code>, <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code>, <code class="module"><a href="./mod/mod_file_cache.html">mod_file_cache</a></code> modülleri ve <a href="programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a> için bir başvuru kılavuzu niteliğindedir. HTTP sunucusu ve vekil olarak çalışmada işlemleri hızlandırmak için bilinen sorunlar ve yanlış yapılandırmalardan kaçınarak Apache HTTPD sunucusunun önbellekleme özelliklerinin nasıl kullanılacağı açıklanmıştır.</p> </div> <div id="quickview"><a href="https://www.apache.org/foundation/contributing.html" class="badge"><img src="https://www.apache.org/images/SupportApache-small.png" alt="Support Apache!" /></a><ul id="toc"><li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#introduction">Giriş</a></li> <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#http-caching">Üç durumlu RFC2616 HTTP önbelleklemesi</a></li> <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#examples">Önbellek Ayarlama Örnekleri</a></li> <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#socache-caching">Genel İki durumlu Anahtar/Değer Paylaşımlı Nesne Önbellekleme</a></li> <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#file-caching">Uzmanlaşmış Dosya Önbellekleme</a></li> <li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#security">Güvenlik Kaygıları</a></li> </ul><h3>Ayrıca bakınız:</h3><ul class="seealso"><li><a href="#comments_section">Yorum</a></li></ul></div> <div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div> <div class="section"> <h2><a name="introduction" id="introduction">Giriş</a></h2> <p>Apache HTTP sunucusu, sunucunun başarımını çeşitli yollarla arttırmak üzere tasarlanmış bir dizi önbellekleme özelliğine sahiptir.</p> <dl> <dt>Üç durumlu RFC2616 HTTP önbelleklemesi</dt> <dd> <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> ve destek modülü <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> akılcı ve HTTP'ye uygun önbellekleme sağlar. İçeriğin kendisi önbellekte saklanır ve <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code>, <a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html">RFC2616'nın 13. bölümü</a>nde açıklandığı gibi, içeriğin önbelleklenebilirliğini denetleyen çeşitli HTTP başlıklarının ve seçeneklerinin tümünü onurlandırmayı hedefler. Devingen yerel içerik veya vekalet edilen içerik ile ilgilendiğiniz durumda veya muhtemel bir yavaş disk üzerinde yerel dosyalara erişimi hızlandırmak ihtiyacında olduğunuz durumda <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> hem basit hem de karmaşık önbellekleme yapılandırmalarını hedefler. </dd> <dt>İki durumlu anahtar/değer paylaşımlı nesne önbellekleme</dt> <dd> <a href="socache.html">Paylaşımlı nesne önbellek API'si</a> (socache) ve destek modülleri sunucu taraflı bir anahtar/değer paylaşımlı nesne önbelleklemesi sağlar. Bu modüller SSL oturumları ve kimlik doğrulama bilgileri gibi düşük seviyeli verileri önbelleklemek için tasarlanmıştır. Destek modülleri verinin sunucu tarafı bir paylaşımlı bellekte veya veri merkezi tarafı memcache veya distcache gibi bir önbellekte saklanmasını mümkün kılar. </dd> <dt>Uzmanlaşmış dosya önbellekleme</dt> <dd> <code class="module"><a href="./mod/mod_file_cache.html">mod_file_cache</a></code> dosyaların sunucunun başlatılması sırasında belleğe yüklenmesi ile ilgilenir. Böylece dosyalara erişim zamanını kısaltabilir, sıkça erişilen dosyaların dosya tanıtıcılarını kaydedebilir, her istekte diske gitme ihtiyacını ortadan kaldırır. </dd> </dl> <p>Bu belgeden azami yararı sağlayabilmek için temel bir HTTP bilginizin olması ve <a href="urlmapping.html">URL’lerin Dosya Sistemine Eşlenmesi</a> ile <a href="content-negotiation.html">İçerik Uzlaşımı</a> belgelerini okumuş olmanız gerekir.</p> </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div> <div class="section"> <h2><a name="http-caching" id="http-caching">Üç durumlu RFC2616 HTTP önbelleklemesi</a></h2> <table class="related"><tr><th>İlgili Modüller</th><th>İlgili Yönergeler</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cacheenable">CacheEnable</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachedisable">CacheDisable</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/core.html#usecanonicalname">UseCanonicalName</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_negotiation.html#cachenegotiateddocs">CacheNegotiatedDocs</a></code></li></ul></td></tr></table> <p>HTTP protokolü <a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html">RFC2616'nın 13. bölümü</a>nde açıklanan satıriçi önbellekleme mekanizması için yerleşik bir destek içerir ve bunun getirilerinden yararlanmak için <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> modülü kullanılabilir.</p> <p>İçeriğin taze olmadığı durumda içeriğin kaybolmasına sebep olan basit iki durumlu anahtar/değer önbelleklemesinin tersine, HTTP önbelleği eskimiş içeriği tutan ve bu eski içeriğin değişip değişmediğini özgün sunucuya soran ve duruma göre onu tekrar taze duruma getiren bir mekanizma içerir.</p> <p>HTTP önbelleğinde bulunan bir girdi şu üç durumdan birinde olabilir:</p> <dl> <dt>Taze</dt> <dd> İçerik yeteri kadar yeni (<strong>tazelik ömrü</strong>nden daha genç) ise <strong>taze</strong> sayılır. Bir HTTP önbelleği böyle bir içeriği özgün sunucuya birşey sormadan sunabilir. </dd> <dt>Bayat</dt> <dd> <p>İçerik çok eski (<strong>tazelik ömrü</strong>nden daha yaşlı) ise <strong>bayat</strong> sayılır. Bir HTTP önbelleği böyle bir içeriği istemciye sunmadan önce özgün sunucuya bağlanıp bayat içeriğin hala yeterince taze olup olmadığına bakmalıdır. Özgün sunucu, içerik geçersizse yenisini gönderecektir, aksi takdirde, (ideal olanı budur) içeriğin hala geçerli olduğunu belirten bir kod ile yanıt verecektir. İçerik tekrar taze hale gelince süreç kaldığı yerden devam eder.</p> <p>HTTP protokolü belli koşullar altında önbelleğin bayat içeriği sunmasına izin vermez. Örneğin, bir içeriği özgün sunucuda tazeleme çabasının bir 5xx hatasıyla başarısız olması veya başka bir tazeleme isteğinin henüz sonuçlanmamış olması bu çeşit koşullardandır. Bu durumlarda yanıta bir <code>Warning</code> başlığı eklenir.</p> </dd> <dt>Yok</dt> <dd> Önbellekte yer kalmazsa yer açmak için içeriğin silinmesi seçenek dahilindedir. İçerik taze olsun olmasın her zaman silinebilir. Önlem olarak <code class="program"><a href="./programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a></code> elle veya bir artalan süreci olarak çalıştırılabilir. Böylece önbelleğin boyutunun belirtilen boyutta veya belirtilen dosya düğümü sayısında kalması sağlanabilir. Araç içeriği silerken bayat içeriğe öncelik verir. </dd> </dl> <p>HTTP önbelleklemesinin çalışması ile ilgili bütün ayrıntılar <a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html">RFC2616'nın 13. bölümünde</a> bulunabilir.</p> <h3>Sunucu ile etkileşim</h3> <p><code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> modülü <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachequickhandler">CacheQuickHandler</a></code> yönergesinin değerine bağlı olarak iki olası yerde sunucuya bağlanır: </p> <dl> <dt>Çabuk eylem aşaması</dt> <dd> <p>Bu aşama çok erken gerçekleşen bir aşama olup isteğin işlenmesi sırasında isteğin çözümlenmesinin hemen sonrasıdır. İçerik önbellekte mevcutsa hemen sunulur ve geri kalan istek işleme işlemi iptal edilir.</p> <p>Bu senaryoda önbellek sunucunun önüne vidalanmış gibi davranır.</p> <p>Sunucuda gerçekleşecek bir dizi işlemin büyük çoğunluğunun yapılmadan geçilmesi nedeniyle bu en yüksek başarımlı kiptir. Bu kip ayrıca, sunucu işlemlerinin kimlik doğrulama ve yetkilendirme aşamalarının da yapılmadan geçilmesini sağlar. Bu bakımdan bu kip seçilirken bu durum dikkate alınmalıdır.</p> <p>"Authorization" başlığı içeren istekler (örneğin, HTTP Temel Kimlik Kanıtlaması gibi) <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> bu kipte çalışırken önbelleğe alınmadıkları gibi önbellekten bir işleme de sokulmazlar.</p> </dd> <dt>Normal eylem aşaması</dt> <dd> <p>Bu aşama geç bir aşama olup, isteğin tamamen işlenmesinin sonrasıdır.</p> <p>Bu senaryoda önbellek sunucunun arkasına vidalanmış gibi davranır.</p> <p>Bu kip en esneğidir. Önbelleğin, süzme zincirinin hassas olarak denetlenen bir noktasında oluşması sağlanabilir ve önbelleklenen içerik istemciye gönderilmeden önce süzülüp kişiselleştirilebilir.</p> </dd> </dl> <p>URL önbellekte yoksa <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> modülü yanıtı önbelleğe kaydetme aşamasında süzgeç yığıtına bir <a href="filter.html">süzgeç</a> ekler ve geri çekilerek normal istek işlemlerinin devam etmesine izin verir. İçeriğin önbelleklenebilir olduğu saptanırsa içerik gelecekte sunulmak üzere önbelleğe kaydedilir, aksi takdirde içerik yok sayılır.</p> <p>Önbellekteki içerik bayatsa, <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> modülü isteği bir <strong>koşullu istek</strong> haline getirir. Özgün sunucu normal bir yanıt verirse bu yanıt mevcut içeriğin yerine önbelleklenir. Özgün sunucu bir <code>304 Not Modified</code> yanıtı verirse içerik tekrar taze olarak imlenir ve önbellekteki içerik süzgeç tarafından kaydedilmeden sunulur.</p> <h3>Önbelleğin Hızlandırılması</h3> <p>Bir sanal konak birçok farklı sunucu takma adından biri olarak bilindiği takdirde <code class="directive"><a href="./mod/core.html#usecanonicalname">UseCanonicalName</a></code> yönergesine <code>On</code> değeri atanmışsa önbellekten sunulan sayfa sayısında büyük bir artış olduğu görülür. Bunun sebebi içeriği sunan sanal konağın isminin önbellek anahtarının içinde kullanılmasıdır. Yönergeye <code>On</code> değerini atamak suretiyle çok isimli ve rumuzlu sanal konaklar için farklı önbellek girdileri oluşturulmaz, bunun yerine her meşru sanal konak için ayrı bir önbellek tutulur.</p> <h3>Tazelik Ömrü</h3> <p>Önbelleklenmek üzere tasarlanmış iyi biçimli bir içerik tazelik ömrünü <code>Cache-Control</code> başlığının <code>max-age</code> veya <code>s-maxage</code> alanlarıyla ya da bir <code>Expires</code> başlığını içererek bildirmelidir.</p> <p>Aynı zamanda, özgün sunucunun tanımladığı tazelik ömrü, bir istemci tarafından istekte bir <code>Cache-Control</code> başlığı kullanılarak geçersiz kılınmak istenebilir. Bu durumda hangi tazelik ömrü daha kısaysa o geçerli olur.</p> <p>Tazelik ömrü istekte veya yanıtta mevcut değilse öntanımlı bir tazelik ömrü kullanılır. Öntanımlı tazelik ömrü önbellekli içerik için bir saat olmakla birlikte <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachedefaultexpire">CacheDefaultExpire</a></code> yönergesi kullanılarak kolayca değiştirilebilir.</p> <p>Bir yanıt <code>Expires</code> başlığını değil de <code>Last-Modified</code> başlığını içeriyorsa <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> tazelik ömrünü <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachelastmodifiedfactor">CacheLastModifiedFactor</a></code> yönergesine bakarak saptar.</p> <p>Yerel içerik için, ya da kendi <code>Expires</code> başlığını tanımlamayan uzak içerik için tazelik ömrünü <code>max-age</code> ve <code>Expires</code> ekleyerek hassas olarak ayarlamak için <code class="module"><a href="./mod/mod_expires.html">mod_expires</a></code> kullanılabilir.</p> <p>Tazelik ömrünün üst sınırı <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachemaxexpire">CacheMaxExpire</a></code> yönergesi ile belirlenebilir.</p> <h3>Şartlı İstekler için Özlü Kılavuz</h3> <p>Önbellekteki içeriğin zaman aşımına uğrayıp bayat hale gelmesi, httpd’nin özgün isteği aktarmak yerine isteği değişikliğe uğratarak şartlı bir istek yapması sonucunu doğurur.</p> <p>Özgün önbellekli yanıtta bir <code>ETag</code> başlığı mevcutsa, <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> modülü özgün sunucuya yapılan isteğe bir <code>If-None-Match</code> başlığı ekler. Özgün önbellekli yanıtta bir <code>Last-Modified</code> başlığı mevcutsa, <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> modülü özgün sunucuya yapılan isteğe bir <code>If-Modified-Since</code> başlığı ekler. Bunlardan birinin varlığı isteği <strong>koşullu</strong> yapar.</p> <p>Bir koşullu istek özgün sunucu tarafından alındığında, özgün sunucu <code>ETag</code> veya <code>Last-Modified</code> başlığının isteğe uygun olarak değişip değişmediğine bakmalıdır. Değişmemişse, özgün sunucu kısa ve öz bir "304 Not Modified" yanıtı ile yanıt vermelidir. Bunun önbellekteki anlamı şudur: Eskimiş içerik hala tazedir ve içerik yeni tazelik ömrüne ulaşıncaya kadar sonraki isteklerde kullanılmalıdır.</p> <p>İçerik değişmişse, bir şartlı istek yapılmamış gibi içeriğin kendisi sunulur.</p> <p>Şartlı istekler çifte yarar sağlar. Birinci olarak, böyle bir istek özgün sunucuya yapılıyorsa ve iki içerik de aynıysa bunu saptamak kolay olur ve özkaynağın tamamını aktarma külfetinden kurtulunur.</p> <p>İkinci olarak, iyi tasarlanmış bir özgün sunucu, koşullu istekler tam bir yanıt üretmekten önemli ölçüde ucuz olacak şekilde tasarlanmış olacaktır. Durağan dosyalar için bu genellikle <code>stat()</code> veya benzeri bir sistem çağrısıyla dosya boyutları ve değişiklik zamanına bakmak şeklinde gerçekleşir. Böylelikle, yerel içeriği bir değişiklik olmadığı takdirde önbellekten sunmak daha hızlı olacaktır.</p> <p>Özgün sunucular koşullu istekleri desteklemek için her türlü çabayı göstermelidir. Ancak, koşullu istekler desteklenmiyorsa, özgün sunucu istek koşullu değilmiş gibi yanıt vermeli, önbellek ise, içerik değişmiş ve yani içerik önbelleğe kaydedilmiş gibi yanıt vermelidir. Bu durumda, önbellek basit bir iki durumlu (içerik ya tazedir ya da silinmiş) önbellek gibi davranacaktır.</p> <h3>Neler Önbelleklenebilir?</h3> <p>HTTP önbelleğin tarafından önbelleklenebilecek içerik <a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html#sec13.4"> RFC2616 Section 13.4 Response Cacheability</a> belgesinde tanımlanmış olup, bunlar şöyle özetlenebilir:</p> <ol> <li>Önbellekleme bu URL ile etkin kılınabilmelidir. <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cacheenable">CacheEnable</a></code> ve <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachedisable">CacheDisable</a></code> yönergelerine bakınız.</li> <li>Yanıtın HTTP durum kodu 200, 203, 300, 301 veya 410 olmalıdır.</li> <li>İstek bir HTTP GET isteği olmalıdır.</li> <li>Eğer yanıt bir "Authorization:" başlığı içeriyorsa ayrıca "Cache-Control:" başlığında da "s-maxage", "must-revalidate" veya "public" değerlerinden birini içermelidir, aksi takdirde önbelleklenmez.</li> <li>Eğer URL (GET yöntemi kullanan bir HTML formunun yaptığı gibi) bir sorgu dizgesi içeriyorsa yanıt, RFC2616’nın 13.9. bölümünde açıklandığı gibi bir "Expires:" başlığı içermedikçe veya "Cache-Control:" başlığının max-age veya max-age yönergesini içermedikçe yanıt içeriği önbelleğe alınmayacaktır.</li> <li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cacheignorenolastmod">CacheIgnoreNoLastMod</a></code> yönergesinin kullanımını gerektiren bir durum olmadıkça 200 durum koduna sahip bir yanıtın "Etag", "Last-Modified" ve "Expires" başlıklarından birini veya "Cache-Control:" başlığının "max-age" veya "s-maxage" yönergelerinden birini (en azından) içermesi gerekir.</li> <li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachestoreprivate">CacheStorePrivate</a></code> yönergesinin kullanımını gerektiren bir durum olmadıkça yanıt "private" değerli bir "Cache-Control:" başlığı içerdiği takdirde yanıtın içeriği önbelleğe alınmayacaktır.</li> <li>Benzer şekilde, <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachestorenostore">CacheStoreNoStore</a></code> yönergesi kullanılmamışsa yanıt "no-store" değerli bir "Cache-Control:" başlığı içeriyorsa yanıt içeriği önbelleğe alınmayacaktır.</li> <li>Herşeyle eşleşen "*" değerli bir "Vary:" başlığı içeren bir yanıtın içeriği önbelleğe alınmaz.</li> </ol> <h3>Neler Önbelleklenmemeli?</h3> <p>İçerik zamana bağımlıysa ya da istek kısmen bile olsa HTTP uzlaşımıyla bağdaşmıyorsa önbelleğe alınmamalıdır. Bu içerik önbelleklenemeyeceğini <code>Cache-Control</code> başlığını kullanarak sunucuya bildirmelidir.</p> <p>İçerik sıkça değişiyorsa, tazelik ömrü dakikalar veya saniyelerle ifade ediliyorsa, içerik yine de önbelleklenebilir. Ancak, tam yanıtların düzenli olarak üretilmemesinin temini için özgün sunucunun <strong>koşullu istekleri</strong> doğru olarak desteklemesi sağlanmalıdır.</p> <p>İstemcinin sağladığı istek başlıklarına dayanarak değişen içerik, <code>Vary</code> yanıt başlığının akıllıca kullanımıyla önbelleklenebilir.</p> <h3>Değişken/Uzlaşımlı İçerik</h3> <p>Özgün sunucu, istekteki başlık değerlerine dayanarak farklı içeriklerle yanıt vermeye ayarlandığı takdirde, örneğin aynı URL'de farklı dillerde içerik sunmak gibi, HTTP'nin önbellekleme mekanizması aynı URL'de aynı sayfanın değişik sürümlerini önbelleklemeyi mümkün kılar.</p> <p>Bu özgün sunucu tarafından bir <code>Vary</code> başlığı eklenerek yapılır. Bir sayfanın farklı sürümleri arasındaki farkları saptarken önbellek tarafından hangi başlıkların hesaba katılacağını <code>Vary</code> başlığı belirler.</p> <p>Örneğin, bir yanıt şöyle bir başlık ile alınmışsa,</p> <div class="example"><p><code> Vary: negotiate,accept-language,accept-charset </code></p></div> <p><code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> sadece accept-language ve accept-charset başlıkları özgün istekle eşleşen önbellekli içeriği sunacaktır.</p> <p>İçeriğin farklı sürümleri yan yana önbelleklenebilir. <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> modülü <code>Vary</code> başlığını kullanarak başlıkta listelenmiş istek başlıklarının uygun değerlerini saptar ve istemciye hangi sürümle yanıt verileceğine karar verir.</p> </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div> <div class="section"> <h2><a name="examples" id="examples">Önbellek Ayarlama Örnekleri</a></h2> <table class="related"><tr><th>İlgili Modüller</th><th>İlgili Yönergeler</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_cache_socache.html">mod_cache_socache</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_memcache.html">mod_socache_memcache</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cacheenable">CacheEnable</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cacheroot">CacheRoot</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlevels">CacheDirLevels</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlength">CacheDirLength</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_socache.html#cachesocache">CacheSocache</a></code></li></ul></td></tr></table> <h3><a name="disk" id="disk">Disk Üzerinde Önbellekleme</a></h3> <p><code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> modülü önbelleği yönetmek için çeşitli depolama ortamlarına özgü gerçeklenimleri kullanır. Diske önbellekleme desteğini <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> sağlar.</p> <p>Tipik olarak modül şöyle yapılandırılır:</p> <pre class="prettyprint lang-config">CacheRoot "/var/cache/apache/" CacheEnable disk / CacheDirLevels 2 CacheDirLength 1</pre> <p>En önemlisi önbelleklenen dosyaların yerel olarak saklanması olup işletim sisteminin sağladığı bellekiçi önbelleklemeden de ayrıca faydalanılmış olur. Bu bakımdan, dosyalar disk üzerinde saklansa bile sıkça erişilen dosyalar işletim sistemi sayesinde aslında bellekten sunulmuş olacaklardır.</p> <h3>Önbellekte Saklamanın Anlamı</h3> <p><code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> öğeleri önbellekte saklamak için istek yapılan URL’nin 22 karakterlik özetini oluşturur. Bu özet, çok sayıda URL’nin aynı özeti oluşturmaması için konak ismi, protokol, port ve varsa CGI argümanlarından başka <code>Vary</code> başlığında tanımlı elemanlardan oluşur.</p> <p>Özeti oluşturan karakterler 64 karakterlik bir karakter kümesinden seçildiğinden oluşturulması olası farklı özet sayısı 64^22’dir. Örneğin, bir URL’nin <code>xyTGxSMO2b68mBCykqkp1w</code> gibi bir özeti olabilir. Bu özet, bu URL ile erişilen dosyalar önbellek içinde saklanırken dosya ismi öneki olarak kullanılır. Ancak bununla yetinilmez ve içerik <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlevels">CacheDirLevels</a></code> ve <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlength">CacheDirLength</a></code> yönergelerinin değerlerine göre önce dizinlere ayrılır.</p> <p><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlevels">CacheDirLevels</a></code> yönergesi kaç alt seviye dizin olacağını ve <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlength">CacheDirLength</a></code> her dizinde kaç karakter olacağını belirler. Örneğin, yukarıdaki özete sahip bir dosyanın isminin başına yukarıdaki yapılandırma örneğine uygun olarak <code>/var/cache/apache/x/y/TGxSMO2b68mBCykqkp1w</code> gibi bir önek getirilebilirdi.</p> <p>Bu tekniğin asıl amacı belli bir dizin içinde bulunabilecek dosyaların ve alt dizinlerin sayısını düşük tutmaktır. Bu sayının büyük olması çoğu işletim sisteminde başarımın düşmesine sebep olur. <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlength">CacheDirLength</a></code> yönergesi "1" değeriyle kullanıldığında her dizin altında en fazla 64 alt dizin veya dosya açılabilir. "2" değeriyle kullanıldığında ise bu sayı 64^2’ye yükselir ve böyle artarak gider. İyi bir sebebiniz olmadıkça <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlength">CacheDirLength</a></code> için değer olarak "1" belirtmenizi öneririz.</p> <p><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlevels">CacheDirLevels</a></code> yönergesine atanacak değer önbellekte saklamayı düşündüğünüz olası dosya sayısı ile ilgilidir. Yukarıdaki örnekte olduğu gibi "2" değerini belirtirseniz, toplamda en fazla 4096 dizin oluşturulabilir. 1 milyon dosyanın önbelleklendiği bir durumda bu, her dizinde yaklaşık olarak 245 önbelleklenmiş URL demektir.</p> <p>Her URL için önbellekte en az iki dosya saklanır. Biri genellikle URL hakkındaki temel verilerden oluşan ".header" dosyasıdır, diğeri ise sunulacak içeriğin bire bir kopyası olan ".data" dosyasıdır.</p> <p>"Vary" başlığı üzerinden içeriğin uzlaşıldığı durumda URL için bir ".vary" dizini oluşturulur. Bu dizin her biri farklı bir uzlaşıma ait çok sayıda ".data" dosyası içerebilir.</p> <h3>Disk Önbelleğinin Bakımı</h3> <p><code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> zaman aşımına uğrayan önbellekli içeriği silse de önbelleğin toplam boyu ve ne kadar boş bellek kaldığı hakkında bilgi vermez.</p> <p>Bunun yerine httpd önbellek içeriğini düzenli aralıklarla temizleyebilmeniz için <code class="program"><a href="./programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a></code> adında bir araç içerir. Önbellek için azami ne kadar yer kullanılacağının ve bunun üzerinde <code class="program"><a href="./programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a></code>’i hangi sıklıkta çalıştırılacağının tespiti biraz karmaşık bir işlem olup uygun değerler genellikle deneme yanılma yoluyla bulunur.</p> <p><code class="program"><a href="./programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a></code> iki işlem kipine sahiptir. Kalıcı bir artalan süreci olarak çalışabileceği gibi cron üzerinden belli aralıklarla da çalıştırılabilir. Çok büyük (onlarca GB) önbelleklerde <code class="program"><a href="./programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a></code>’in işini bitirmesi 1 saatten fazla sürebileceğinden, cron ile çalıştırma durumunda aynı anda birden fazla kopyanın çalışıyor durumda olmaması için <code class="program"><a href="./programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a></code>’in çalıştırılma aralığını iyi belirlemek gerekir.</p> <p>Ayrıca, <code class="program"><a href="./programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a></code> için uygun bir "nice" seviyesi seçilmesi önerilr. Böylece, sunucu çalışırken aracın ölçüsüz disk g/ç yapmasına sebebiyet verilmemiş olur.</p> <p class="figure"> <img src="images/caching_fig1.tr.png" alt="" width="600" height="406" /><br /> <a id="figure1" name="figure1"><dfn>Şekil 1</dfn></a>: Önbelleğin büyümesi ve düzenli aralıklarla temizlenmesi.</p> <p><code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> ne kadar bellek kullanıldığı hakkında bilgi vermediğinden, <code class="program"><a href="./programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a></code>'in bir temizliğin ardından yeterli bir büyüme alanı kalacak şekilde yapılandırılması temin edilmelidir.</p> <h3><a name="memcache" id="memcache">memcached ile önbellekleme</a></h3> <p><code class="module"><a href="./mod/mod_cache_socache.html">mod_cache_socache</a></code> modülünü kullanarak, <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> çeşitli gerçeklenimlerden (diğer adıyla: "sağlayıcılar"dan) gelen veriyi önbellekleyebilir. <code class="module"><a href="./mod/mod_socache_memcache.html">mod_socache_memcache</a></code> modülü kullanılarak, örneğin, artalan saklama mekanizması olarak <a href="http://memcached.org">memcached</a> kullanıldığı söylenebilir.</p> <p>Genelde modül şöyle yapılandırılır:</p> <pre class="prettyprint lang-config">CacheEnable socache / CacheSocache memcache:memcd.example.com:11211</pre> <p>İlave <code>memcached</code> sunucular <code>CacheSocache memcache:</code> satırının ardına virgüllerle ayrılarak eklenebilir:</p> <pre class="prettyprint lang-config">CacheEnable socache / CacheSocache memcache:mem1.example.com:11211,mem2.example.com:11212</pre> <p>Bu biçim diğer <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_socache.html">mod_cache_socache</a></code> sağlayıcıları için de kullanılabilir:</p> <pre class="prettyprint lang-config">CacheEnable socache / CacheSocache shmcb:/path/to/datafile(512000)</pre> <pre class="prettyprint lang-config">CacheEnable socache / CacheSocache dbm:/path/to/datafile</pre> </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div> <div class="section"> <h2><a name="socache-caching" id="socache-caching">Genel İki durumlu Anahtar/Değer Paylaşımlı Nesne Önbellekleme</a></h2> <table class="related"><tr><th>İlgili Modüller</th><th>İlgili Yönergeler</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_authn_socache.html">mod_authn_socache</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_dbm.html">mod_socache_dbm</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_dc.html">mod_socache_dc</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_memcache.html">mod_socache_memcache</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_shmcb.html">mod_socache_shmcb</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_ssl.html">mod_ssl</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_authn_socache.html#authncachesocache">AuthnCacheSOCache</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_ssl.html#sslsessioncache">SSLSessionCache</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_ssl.html#sslstaplingcache">SSLStaplingCache</a></code></li></ul></td></tr></table> <p>Apache HTTP sunucusu, SSL oturumları, kimlik doğrulama bilgileri gibi önbelleklenebilen özel bilgiler için <a href="socache.html">socache</a> arayüzü içinde düşük seviyeli bir paylaşımlı nesne önbelleğine sahiptir.</p> <p>Her gerçeklenime uygun ek modüller de sağlanmıştır:</p> <dl> <dt><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_dbm.html">mod_socache_dbm</a></code></dt> <dd>DBM tabanlı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.</dd> <dt><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_dc.html">mod_socache_dc</a></code></dt> <dd>Distcache tabanlı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.</dd> <dt><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_memcache.html">mod_socache_memcache</a></code></dt> <dd>Memcache tabanlı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.</dd> <dt><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_shmcb.html">mod_socache_shmcb</a></code></dt> <dd>Paylaşımlı belleğe dayalı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.</dd> </dl> <h3><a name="mod_authn_socache-caching" id="mod_authn_socache-caching">Kimlik Doğrulama Bilgilerinin Önbelleklenmesi</a></h3> <table class="related"><tr><th>İlgili Modüller</th><th>İlgili Yönergeler</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_authn_socache.html">mod_authn_socache</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_authn_socache.html#authncachesocache">AuthnCacheSOCache</a></code></li></ul></td></tr></table> <p><code class="module"><a href="./mod/mod_authn_socache.html">mod_authn_socache</a></code> modülü kimlik doğrulama araçlarının yükünün hafifletilmesini, kimlik doğrulama sonucunun önbelleklenmesini sağlar.</p> <h3><a name="mod_ssl-caching" id="mod_ssl-caching">SSL Oturumlarının Önbelleklenmesi</a></h3> <table class="related"><tr><th>İlgili Modüller</th><th>İlgili Yönergeler</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_ssl.html">mod_ssl</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_ssl.html#sslsessioncache">SSLSessionCache</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_ssl.html#sslstaplingcache">SSLStaplingCache</a></code></li></ul></td></tr></table> <p><code class="module"><a href="./mod/mod_ssl.html">mod_ssl</a></code> modülü, oturum önbelleği ve önbellek zımbalaması sağlamak için <code>socache</code> arayüzünü kullanır.</p> </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div> <div class="section"> <h2><a name="file-caching" id="file-caching">Uzmanlaşmış Dosya Önbellekleme</a></h2> <table class="related"><tr><th>İlgili Modüller</th><th>İlgili Yönergeler</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_file_cache.html">mod_file_cache</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#cachefile">CacheFile</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#mmapfile">MMapFile</a></code></li></ul></td></tr></table> <p>Dosya sisteminin yavaş olabildiği veya dosya tanıtıcılarının kullanımının pahalıya mal olduğu sistemlerde, sunucunun başlatılması sırasında dosyaların belleğe yüklenmesi seçeneği vardır.</p> <p>Dosyaların açılmasının yavaş olduğu sistemlerde, dosyaların sunucunun başlatılması sırasında açılması ve dosya tanıtıcısını önbelleklenmesi seçeneği vardır. Bu seçeneklerin duruk dosyalara erişimin yavaş olduğu sistemlere de bir yardımı olabilir.</p> <h3><a name="filehandle" id="filehandle">Dosya Tanıtıcı Önbelleklemesi</a></h3> <p>Bir dosyanın açılması işlemi, özellikle de ağ dosya sistemlerinde bulunan dosyalar için önemli bir gecikme kaynağı olabilir. Önbellekte, çok sunulan dosyaların kendilerinin değil, açık dosya tanıtıcılarının saklanması httpd’yi bu tür gecikmelerden koruyabilir. httpd’de tek türde dosya tanıtıcı önbelleklemesi yapılabilmektedir.</p> <h4><code>CacheFile</code> yönergesi ile</h4> <p>httpd’de mevcut önbelleklemenin en temel şekli <code class="module"><a href="./mod/mod_file_cache.html">mod_file_cache</a></code> tarafından sağlanan dosya tanıtıcı önbelleklemesidir. Bu önbellek türü dosyaların kendilerini değil açık dosya tanıtıcılarının bir listesini saklar. Dosyaların bu anlamda önbelleklenmesi, <code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#cachefile">CacheFile</a></code> yönergesi yapılandırma dosyasında belirtilerek sağlanabilir.</p> <p><code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#cachefile">CacheFile</a></code> yönergesi belirtilen dosyanın httpd başlatıldığında açılmasını ve dosya için yapılan sonraki her istekte bu dosya tanıtıcısının kullanılmasını sağlar.</p> <pre class="prettyprint lang-config">CacheFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html</pre> <p>Büyük miktarda dosyayı bu anlamda önbelleklemeyi tasarlıyorsanız işletim sisteminizin açık dosya tanıtıcılarının sayısı ile ilgili sınırlamasını uygun bir değere ayarlamanız gerekebilir.</p> <p><code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#cachefile">CacheFile</a></code> yönergesini kullandığınız takdirde dosya içeriğindeki değişiklikleri anında isteğe yansıtamazsınız. httpd dosyayı ilk başlatıldığındaki haliyle sunar.</p> <p>Eğer httpd çalışırken dosya silinmişse httpd ilk başlatıldığındaki haline ilişkin dosya tanıtıcıyı sağlamaya ve dolayısıyla dosya içeriğini sunmaya devam edecektir. Yani, dosya silinmiş ve artık dosya sisteminde görünmüyor olsa bile httpd durdurulup dosya tanıtıcıları kapanmadıkça dosyaların silinmesiyle açılan yer serbest kalmayacaktır.</p> <h3><a name="inmemory" id="inmemory">Sistem Belleğinde Önbellekleme</a></h3> <p>İçeriğin sistem belleğinden sunulması içerik sunmanın evrensel olarak en hızlı yoludur. Dosyaların bir disk denetleyiciden okunması ya da daha kötüsü uzak bir ağdan okunması bellekten okumayla karşılaştırılamayacak ölçüde yavaş işlemlerdir. Disk denetleyiciler genellikle fiziksel süreçleri denetlerler. Ağ erişimi ise band genişliği sınırlamalarından etkilenir. Halbuki bellek erişimi sadece nano saniyeler mertebesinde gerçekleşir.</p> <p>Sistem belleği en pahalı saklama ortamı olması sebebiyle en verimli şekilde kullanımı önemlidir. Dosyaları sistem belleğinde saklamakla sistemin kullanabileceği bellek miktarını azaltmış olursunuz. İşletim sistemi önbelleklemesinde göreceğiniz gibi bu öyle basit bir konu değildir. httpd’nin kendi kullandığı belleğin bir kısmını önbellek olarak ayırırken çok fazla bellek kullanmamak önemlidir. Aksi takdirde işletim sistemi belleğin yetmediği noktada belleği diske takaslayacağından istenen başarım artışı sağlanamayacaktır.</p> <h4>İşletim Sistemi Önbelleklemesi</h4> <p>Günümüz iştetim sistemlerinin hemen hemen tamamında bellek içi dosya/veri saklama işlemlerini çekirdek yönetir. Bu güçlü bir özelliktir ve işletim sistemlerinin büyük çoğunluğu bunu böyle yapar. Örneğin, Linux’ta bir dosyanın ilk defa okunduğunda ve ikinci kez okunduğunda işlemcinin ne kadar meşgul edildiğine bakalım:</p> <div class="example"><p><code> colm@coroebus:~$ time cat testfile > /dev/null<br /> real 0m0.065s<br /> user 0m0.000s<br /> sys 0m0.001s<br /> colm@coroebus:~$ time cat testfile > /dev/null<br /> real 0m0.003s<br /> user 0m0.003s<br /> sys 0m0.000s </code></p></div> <p>Küçük bir dosya için bile okuma süresi bakımından büyük fark ortaya çıkmaktadır. Bunun sebebi çekirdeğin dosya içeriğini bellek daha güncel amaçlar için lazım olana dek bellek içinde saklamasıdır.</p> <p>Sisteminizde yeterince yedek bellek olduğundan eminseniz, bu önbellekte daha fazla dosya saklanacağından emin olabilirsiniz. Bundan, önbelleğin sistem belleğinde verimli biçimde tutulması için httpd’de ek bir yapılandırmaya gidilmesinin gerekmediği sonucu çıkarılabilir.</p> <p>Bundan başka, işletim sistemi dosyaların değiştiği ve silindiği zamanları bildiğinden bu tür dosyaların içerikleri gerektiğinde önbellekten kendiliğinden silinmiş olur. Bellek içinde dosya saklarken dosyaların değiştirilme zamanlarını bilme olanağı olmadığından bu durum httpd’ye büyük yarar sağlar.</p> <p>İşletim sisteminin dosyaların önbelleklenmesi için sağladığı bunca yarara ve başarım artışına karşın bellek içinde dosya önbelleklemenin httpd tarafından yerine getirilmesinin daha iyi olacağı bazı durumlar vardır.</p> <h4><code>MMapFile</code> yönergesi ile</h4> <p><code class="module"><a href="./mod/mod_file_cache.html">mod_file_cache</a></code> modülü, bir durağan dosyanın içeriğini sunucunun başlatılması sırasında (mmap sistem çağrısıyla) belleğe eşlenmesini mümkün kılmak için <code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#mmapfile">MMapFile</a></code> yönergesini sağlar. httpd bu dosyaya gelecek sonraki istekler için dosyanın bellekiçi içeriğini kullanacaktır.</p> <pre class="prettyprint lang-config">MMapFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html</pre> <p><code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#cachefile">CacheFile</a></code> yönergesinde olduğu gibi bu dosyalarda httpd başlatıldıktan sonra yapılacak bir değişiklikten httpd’nin haberi olmayacaktır.</p> <p><code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#mmapfile">MMapFile</a></code> yönergesi ayırdığı belleğin toplam miktarı ile ilgilenmez, dolayısıyla yönergenin aşırı kullanımından kaçınmalısınız. httpd’nin çocuk süreçlerinin her biri bu belleğin kendilerine ait birer kopyasını yapacağından belleğe eşlenen dosyaların çok yer kaplamaması büyük önem taşımaktadır; aksi takdirde işletim sistemi belleği diske takaslayacağından beklenen fayda sağlanamayacaktır.</p> </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div> <div class="section"> <h2><a name="security" id="security">Güvenlik Kaygıları</a></h2> <h3>Erişim Denetimi ve Yetkilendirme</h3> <p><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachequickhandler">CacheQuickHandler</a></code> yönergesine <code>On</code> değerinin atandığı öntanımlı durumda <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> kullanımı, daha çok sunucunun önüne vidalanmış önbelleklemeli bir karşı vekile sahip olmak gibidir. Özgün sunucunun bir harici önbellekmiş gibi sorgulanmasını gerektirmeyen tüm istekler önbellekleme modülü tarafından karşılanacaktır. Bu durum httpd'nin güvenlik modelini büyük ölçüde değiştirir.</p> <p>Olası <code>.htaccess</code> dosyalarının dosya sisteminin tamamında taranması çok pahalı bir işlem olduğundan <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code>, (işlemi hızlandırmak için) önbelleğe almanın temel amacını kısmen gözardı ederek, önbellekteki içeriğin sunumu için gerekli yetkilendirmenin olup olmadığı konusunda bir karar üretmez. Başka bir deyişle, eğer <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> bir kısım içeriği önbelleğe almışsa içerik zaman aşımına uğramadığı sürece bu içerik önbellekten sunulacaktır.</p> <p>Örneğin, yapılandırmanız bir özkaynağa IP adresine göre erişime izin veriyorsa bu içeriğin önbelleğe alınmayacağından emin olmalısınız. Bunu <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachedisable">CacheDisable</a></code> yönergesini veya <code class="module"><a href="./mod/mod_expires.html">mod_expires</a></code> modülünü kullanarak yapabilirsiniz. Bunu yapmaz, olayı kendi haline bırakırsanız <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> bir karşı vekil gibi çalışarak sunulan her içeriği önbelleğe alacak ve hangi IP adresinden gelirse gelsin her istemciye bunu sunacaktır.</p> <p><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachequickhandler">CacheQuickHandler</a></code> yönergesine <code>Off</code> atandığı takdirde, istek işleme aşamalarının tamamı yerine getirilir ve güvenlik modeli değişmeden kalır.</p> <h3>Yerel İstismarcılar</h3> <p>Son kullanıcılarıın isteklerine önbellekten hizmet sunulduğundan önbelleğin kendisi içerikle etkileşime geçmek isteyenlerin veya içeriği tahrif etmek isteyenlerin hedefi haline gelebilir. httpd’yi çalıştıran kullanıcı tarafından her zaman önbelleğe yazılabileceğini akıldan çıkarmamak önemlidir. Bu durumda alışılmışın tersine tüm içeriğin Apache kullanıcısı tarafından yazılamamasının sağlanması önerilir.</p> <p>Eğer Apache kullanıcısı, örneğin bir CGI sürecindeki açık nedeniyle tehlikeye atılırsa, önbellek hedef alınabilir. <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> kullanılırken önbellekteki bir öğeyi değiştirmek veya önbelleğe yeni bir öğe eklemek görece daha kolaydır.</p> <p>Bu risk, Apache kullanıcısını kullanan diğer saldırı türleriyle karşılaştırıldığında daha yüksektir. <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> kullanıyorsanız şunları aklınızdan çıkarmayın: (1) httpd güvenlik güncellemelerini takip edin ve sunucunuzu buna göre güncelleyin. (2) Mümkünse <a href="suexec.html">suEXEC</a> kullanarak CGI süreçlerini Apache kullanıcısı olmayan bir kullanıcının aidiyetinde çalıştırın.</p> <h3>Önbellek Zehirlenmeleri</h3> <p>httpd bir önbellekli vekil sunucu olarak çalıştığında önbellek zehirlenmesi adı verilen sorunla karşılaşılma olasılığı vardır. Önbellek zehirlenmesi, vekil sunucunun özgün sunucudan yanlış (ve genellikle istenmeyen) içerik almasına sebep olan bir saldırı türünü betimlemek için yaygın olarak kullanılan bir terimdir.</p> <p>Örneğin httpd’nin çalıştığı sistemin kullandığı DNS sunucuları DNS önbellek zehirlenmesinden etkilenebilecek durumdaysa, bir saldırgan httpd’nin istekleri almak için başvuracağı kaynak sunucunun yerini değiştirebilir. Diğer bir örnek, HTTP istek kaçakçılığı adı verilen bir saldırı türüdür.</p> <p>Bu belge HTTP istek kaçakçılığını derinliğine incelenmesi için uygun yer değildir (böyle kaynaklara arama motorunuzla erişebilirsiniz). Bununla birlikte, vekil tarafından kaynak sunucudan alınan içeriği tamamen denetim altına almak amacıyla kaynak sunucudaki bir açığı istismar etmeye yönelik bir dizi istek yapılabileceğinin olasılık dahilinde olduğunu bilmenizde yarar vardır.</p> <h3>Hizmet Reddi / Önbelleğin Engellenmesi</h3> <p>Vary mekanizması aynı URL'nin çok sayıda sürümünün yan yana önbelleklenmesini mümkün kılar. İstemci tarafından sağlanan başlık değerlerine bağlı olarak, önbellek istemciye gönderilecek doğru yanıtı bulacaktır. Normal kullanımda olası değerlerin çok geniş olduğunun bilindiği durumda bir başlığı (örn, <code>User-Agent</code>) değişikliğe uğratma çabası bu mekanizmayı bir sorun haline getirebilir. Sitenin tanınırlığına bağlı olarak aynı URL'nin binlerce hatta milyonlarca önbellek girdisi oluşabilir ve bunlar önbellekteki diğer girdilerin yerini alabilir.</p> <p>Diğer yandan, belli bir özkaynağın URL'sinin her istekte değiştirilmesi ihtiyacı ortaya çıkabilir. Bu normalde URL dizgesine bir "cachebuster" dizgesi eklenerek yapılır. Bu içerik sunucu tarafından anlamlı bir tazelik ömrüyle önbelleklenebilir olarak imlenmişse bu girdiler kısa zamanda önbellekteki meşru girdilerin yerini alabilir. <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> modülü bunun önlenmesi için <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cacheignoreurlsessionidentifiers">CacheIgnoreURLSessionIdentifiers</a></code> yönergesine sahipse de bu yönerge, yoldaki vekillerin veya tarayıcı önbelleklerinin aynı hizmet reddi saldırısına maruz kalmamaları için dikkatle kullanılmalıdır.</p> </div></div> <div class="bottomlang"> <p><span>Mevcut Diller: </span><a href="./en/caching.html" hreflang="en" rel="alternate" title="English"> en </a> | <a href="./fr/caching.html" hreflang="fr" rel="alternate" title="Français"> fr </a> | <a href="./tr/caching.html" title="Türkçe"> tr </a></p> </div><div class="top"><a href="#page-header"><img src="./images/up.gif" alt="top" /></a></div><div class="section"><h2><a id="comments_section" name="comments_section">Yorum</a></h2><div class="warning"><strong>Notice:</strong><br />This is not a Q&A section. Comments placed here should be pointed towards suggestions on improving the documentation or server, and may be removed again by our moderators if they are either implemented or considered invalid/off-topic. Questions on how to manage the Apache HTTP Server should be directed at either our IRC channel, #httpd, on Freenode, or sent to our <a href="http://httpd.apache.org/lists.html">mailing lists</a>.</div> <script type="text/javascript"><!--//--><![CDATA[//><!-- var comments_shortname = 'httpd'; var comments_identifier = 'http://httpd.apache.org/docs/2.4/caching.html'; (function(w, d) { if (w.location.hostname.toLowerCase() == "httpd.apache.org") { d.write('<div id="comments_thread"><\/div>'); var s = d.createElement('script'); s.type = 'text/javascript'; s.async = true; s.src = 'https://comments.apache.org/show_comments.lua?site=' + comments_shortname + '&page=' + comments_identifier; (d.getElementsByTagName('head')[0] || d.getElementsByTagName('body')[0]).appendChild(s); } else { d.write('<div id="comments_thread">Comments are disabled for this page at the moment.<\/div>'); } })(window, document); //--><!]]></script></div><div id="footer"> <p class="apache">Copyright 2017 The Apache Software Foundation.<br /><a href="http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0">Apache License, Version 2.0</a> altında lisanslıdır.</p> <p class="menu"><a href="./mod/">Modüller</a> | <a href="./mod/directives.html">Yönergeler</a> | <a href="http://wiki.apache.org/httpd/FAQ">SSS</a> | <a href="./glossary.html">Terimler</a> | <a href="./sitemap.html">Site Haritası</a></p></div><script type="text/javascript"><!--//--><![CDATA[//><!-- if (typeof(prettyPrint) !== 'undefined') { prettyPrint(); } //--><!]]></script> </body></html>